Czarodziejski flet

Jubileusz 70-lecia Teatru Muzycznego w Lublinie

Realizatorzy

Reżyseria: Maria Sartova
Kierownictwo muzyczne: Marcin Sompoliński
Scenografia: Mariusz Napierała
Kostiumy: Małgorzata Biegańska
Asystent reżysera: Dorota Laskowiecka
Asystent kierownika muzycznego: Łukasz Sidoruk
Przygotowanie chóru: Grzegorz Pecka
Konsultacja choreograficzna: Anna Adamczyk
Inspicjent: Michał Wnuk
Suflerzy: Krystyna Ekielska, Anna Rękas
Korepetytorzy solistów: Katarzyna Szpakowska, Małgorzata Papiewska, Agnieszka Schulz – Brzyska
Realizacja świateł: Marcin Nogas
Realizacja dźwięku: Grażyna Pluta , Łukasz Jakubowski

Opis

30 września 1791 roku – publiczność wiedeńska po raz pierwszy usłyszała dźwięki uwertury do Zauberflöte Wolfganga Amadeusza Mozarta. Mimo tego, że premiera nie odbiła się echem w środowisku ówczesnej krytyki, dzieło natychmiast podbiło serca widzów, nie tylko tych austriackich. Na dwa miesiące przed śmiercią Mozart przedstawił światu operę, która na zawsze miała się zapisać w historii teatru. Stało się to oczywiście za sprawą mistrzowskiej muzyki, ale Czarodziejski flet znaczy dziś więcej niż tylko ostatnia opera geniusza. Jest to także ponadczasowe dzieło pełne subtelnej symboliki odnoszącej się do ludzkiej natury i kultury, kryjące w różnych odcieniach mistycyzmu i fantastyki najgłębsze prawdy o człowieku. Nadszedł czas by lubelska publiczność doświadczyła spotkania z Mistrzem i szczególnymi kreacjami, które muzycznie nakreślił. Premiera – 14 października 2017.

Streszczenie Libretta

Emanuel Schikaneder libretto Czarodziejskiego fletu oparł na kanwie baśni Christofa Martina Wielanda Lulu czyli Czarodziejski flet. Trzon fabuły został jednak mocno wzbogacony o wątki natury filozoficznej, a ściślej, etycznej. Obaj autorzy, Mozart i Schikaneder, zasiadali w loży masońskiej, dlatego też w Czarodziejskim flecie na pierwszy plan wysuwają się wątki wolnomularskie, które Schikaneder oplótł w zabawną, lecz moralizatorską konstrukcję fabularną, a Mozart uzupełnił jedną z najbardziej kunsztownych w dziejach historii opery warstwą muzyczną.

Akt I

Książe – amant, Tamino, błądzi po bezkresnych drogach fantastycznej krainy, kiedy nagle atakuje go potworny wąż. Z opresji ratują go Damy Królowej Nocy, ale mimo ich interwencji Tamino traci przytomność. Kiedy ją odzyskuje, widzi młodego ptasznika. Ptasznik ów, imieniem Papageno, jako, że akurat znalazł się w okolicy, chełpi się zwycięstwem nad potworem. Jego kłamstwo szybko demaskują jednak Damy, które przykazują mu nie kłamać, strasząc kłódką, która zawiśnie na jego ustach gdy nie dostosuje się do zakazu. Jednak to nie kłamstwo mało roztropnego bohatera przyzywa Damy. Celem ich wizyty jest oddanie w ręce Tamina obrazu Paminy, córki Królowej Nocy, władającej krainą, w której zabłądził Książe. Ten, natychmiast zakochuje się w pięknej księżniczce. Wtenczas pojawia się sama Królowa Nocy, która obiecuje mu rękę córki, jeżeli tylko Książe uratuje ją od złowrogiego Kapłana Sarastro. W misji tej pomóc ma mu pewien podarunek – Czarodziejski Flet, którego dźwięk zmienia smutek w radość. Papageno także dostaje od Dam pomocny rekwizyt – dzwonki, które ochronią jego i Tamina podczas drogi do świątyni Sarastra. Przewodnikami w tej podróży mają być duchy trzech chłopców.

Tymczasem, w świątyni Sarastra, pozornie więziona Pamina musi znosić wątpliwie przyjemne towarzystwo pilnujących jej niewolników. Ich opiekun, Monostatos, postanawia na chwilę zostać z nią „sam na sam”. Pojawia się jednak ratunek – to Papageno - obaj bohaterowie płoszą się wzajemnie swoim niecodziennym wyglądem i uciekają. Ptasznik postanawia przełamać lęk, wraca i mówi Paminie o misji ratunkowej oraz o jej przyszłym małżonku. Razem z wyraźnie ucieszoną księżniczką wymieniają się marzeniami o małżeństwie – jak się bowiem okazuje Papageno także pragnie znaleźć wybrankę swego serca.

Tamino jest w tym czasie w drodze do świątyni. Wskazujący mu drogę chłopcy uprzedzają go, że jego misja zakończy się sukcesem wtedy i tylko wtedy, gdy wykaże się cierpliwością, wytrwałością i dyskretnością. Głos Kapłana nie pozwala wejść Księciu ani przez lewe, ani przez prawe drzwi – dopiero przy środkowym wejściu Tamino dowie się, że Pamina żyje i że do świątyni wejść może tylko środkowym wejściem, jako przyjaciel. Pozostawionego samemu sobie księcia otaczają dzikie zwierzęta. Wtedy właśnie przydaje mu się tytułowy podarunek, którego dźwięk łagodzi ich nastroje – zwierzęta tańczą niczym w letargu. Za dźwiękiem Fletu podążają także Papageno i Pamina. Zostają jednak doścignieni przez Monostatosa, który tym razem przegoniony zostaje dzięki podarowanym Papagenowi dzwonkom. Co więcej, do akcji włącza się Sarastro - karze Monostatosa za napastliwość wobec Paminy, a Taminowi tłumaczy, że księżniczka istotnie jest przeznaczoną mu kobietą. By zostać jej mężem, musi jednak przejść przez szereg prób.

AKT II

Zgromadzenie kapłanów Izydy i Ozyrysa – Sarastro tłumaczy motywy swojego postępowania, oświadczając tym samym, że Tamino wraz z Paminą dostąpią zaszczytu wtajemniczenia po tym, jak tylko uporają się z kolejnymi próbami. Książe przystaje na te warunki. Jest gotów poświęcić wszystko dla przyszłości z ukochaną. Pierwsza ma być próba milczenia. Tamino z Papagenem pouczeni zostają, by milczeć, a w szczególności, by nie rozmawiać z kobietami. Ich wytrwałość próbują zakłócić Damy. O ile Tamino milczy nieprzerwanie, o tyle gadatliwy ptasznik chętnie wdałby się z Damami w dyskusję. Na szczęście, dzięki autorytetowi Tamina, także zachowuje milczenie. Dodatkową motywacją dla Papagena jest obietnica znalezienia swojej Papageny. Damy, zniechęcone porażką, opuszczają świątynię, do której podstępnie się wdarły.

Odpoczywająca w tym czasie Pamina po raz kolejny dręczona jest przez Monostatosa. Ratuje ją pojawienie się jej matki. Królowa Nocy nie planuje jednak zaopiekować się córką – pod groźbą wyrzeczenia się jej, wręcza Paminie sztylet, którym ma zgładzić Sarastro. Jak się okazuje, Sarastro to kapłan sprawiedliwy - łagodzi rozpacz Paminy, wyjaśniając, że zemsta i zdrada nie mają prawa dojść do skutku pod jego jurysdykcją.

Przed Taminem najtrudniejszy moment próby milczenia – spotkanie z Paminą. Załamana milczeniem ukochanego księżniczka odchodzi. Niemal oszalała z rozpaczy próbuje targnąć się na własne życie. Pomocny ma okazać się sztylet, który otrzymała od matki, jednak przed nieszczęśliwymi skutkami ratują bohaterkę trzej chłopcy.

Tamino, w towarzystwie dwóch zbrojnych, pokonuje kolejną próbę – przechodzi przez „bramę strachu”. Wraz z Paminą są już u kresu trudów zapewniających im wieczne szczęście. Przechodzą razem przez „próbę ognia i wody”. Towarzyszą im dźwięki Czarodziejskiego Fletu. Po próbie Pamina odzyskuje spokój ducha i teraz, razem z przyszłym małżonkiem, mogą dostąpić zaszczytu wtajemniczenia.

Tymczasem Papageno ignoruje zakaz milczenia – ucina pogawędkę z pewną staruszką, która przedstawia mu się jako jego Papagena. Za brak wytrwałości, ptasznik ukarany zostaje serią gromów i błyskawic, a niezbyt urodziwa narzeczona znika. W końcu, załamany i bliski samobójstwa Papageno przysięga zostać jej mężem. Gdy Papagena odwiedza go po raz kolejny, zmienia się w młodą, atrakcyjną panienkę. Razem marzą o wspólnym życiu w otoczeniu gromadki małych Papagenów.

Królowa Nocy, która w towarzystwie swych Dam i zdrajcy – Monostatosa - próbuje szturmem przejąć świątynię Sarastro, ponosi klęskę. Pod przewodnictwem kapłana, w świątyni dokonuje się rytuał wtajemniczenia Paminy i Tamina – odtąd żyć będą razem, w szczęściu po wieczne czasy.

Karol Furtak